ابان بن ابی عیاش از سلیم بن قیس نقل می کند: از علی بن ابی طالب علیه السلام شنیدم که مردی درباره ی ایمان از ایشان سوال کرد، پس آن مرد پرسید : «یا امیرالمؤمنین از ایمان به من خبر بده تا بعد از شما از هیچ کس سوال نپرسم.»
امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند: «مردی نزد رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم رسید و آنچه را که تو از من سوال کردی، پرسید. پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم به فرمودند: بشین و ایمان بیاور!»
سپس علی علیه السلام رو به آن مرد کردند و فرمودند:« آیا می‌دانی که جبرئیل علیه السلام به شکل آدمی نزد رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم آمد و سوال کرد: اسلام چیست؟ ایشان فرمودند: اسلام یعنی شهادت دادن به اینکه خداوند یکی است و محمد صلی الله علیه و آله و سلم رسول خداست و به پاداشتن نماز و زکات دادن و به جا آوردن حج بیت الله الحرام و روزه گرفتن در ماه رمضان و انجام دادن غسل جنابت. آن مرد پرسید: ایمان چیست؟ ایشان فرمودند: ایمان یعنی ایمان آوردن به خدا و ملائکه‌اش و کتابش و رسولش و حیات بعد از مرگش و مقدرات در شرّ و خیر و تلخ و شیرینش . هنگامی که آن مرد بلند شد، رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: این شخص جبرئیل بود، آمده بود تا دین را به شما آموزش بدهد و هرگاه رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم به او سخنی می‌فرمود او می‌گفت: راست می‌گویی. جبرئیل پرسید: روز ساعت(قیامت) چه روزی است؟ پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: کسی که سوال را می شنود از کسی که سوال می‌کند عالم‌تر نیست. او گفت: راست می‌گویی.»
امیرالمؤمنین علیه السلام پس از آن فرمودند:« ایمان چهار رکن دارد: یقین، صبر، عدل و جهاد
یقین چهار شعبه دارد: شوق، شفق، زهد و انتظار؛ کسی که به بهشت اشتیاق دارد شهوات را فراموش می‌کند و کسی که از آتش ترس داشته باشد، از محرمات دوری می‌کند و کسی که در دنیا زاهد باشد تحمل مصیبت‌ها بر او آسان است و کسی که در انتظار مرگ باشد به سوی اعمال خیر می‌شتابد.
صبر چهار شعبه دارد: بصیرت به حجت، تأویل حکمت، شناخت عبرت و سنت پیشینیان. کسی که در فهم بصیرت داشته باشد در حکمت تبیین می‌کند و کسی که در حکمت تبیین کند، عبرت‌ها را می‌شناسد و کسی که عبرت‌ها رابشناسد، شناخت حکمت را تأویل و تفسیر می‌کند، عبرت را می‌بیند و کسی که عبرت را ببیند مثل این است که از پیشینیان است.
عدل چهار شعبه دارد: پیچیده‌های فهم، پوشش علم، شکوفه‌های حکمت و باغ حلم. کسی که فهم تفسیرکردن جمله‌های علم را دارد و کسی که علم دارد، شرایع حکمت را می‌شناسد و کسی که حلم دارد، در امرش افراط نمی‌کند و به‌وسیله‌ی آن در میان مردم حمید (حمدشده و ستوده‌شده) زندگی می‌کند.
جهاد، چهار شعبه دارد: امر به معروف و نهی از منکر، راستگویی در مکان‌های مختلف، غضب برای خداوند و دشمنی با فاسقین. کسی که امر به معروف می‌کند پشت مؤمن را محکم و مقاوم می‌کند و کسی که نهی از منکر می‌کند بینی فاسق را به زمین می‌مالد و کسی که با فاسقین دشمنی داشته باشد و برای رضای خداوند غضب کند، خداوند نیز به خاطر او غضب می‌کند و این، پایه‌ها و شعبه‌های ایمان است.»
کتاب اسرار آل محمد - بخش آموزش دین
